Amidaca wal toloya betara va "Tumbuktu"

Contenu supprimé Contenu ajouté
Nevatovol (prilara | webekseem)
Aucun résumé des modifications
Nevatovol (prilara | webekseem)
Aucun résumé des modifications
Conya 31:
Anton rade bak muvugal ugale ko [[Niger (kuksa)|Niger kuksa]] va widava rionda kagluyad, va ara lava dam tela ke ujiweem is lavakeem Tumbuktu me digir. Lekeon mal Djenné ik Macina va intaf bloteem is mal Kabara va inta Tumbuktu malsaveyer. Nelkon tiyir kazawidava tukulana kan remdolekareem wal Sudana is yona termtajoya remolakisa va [[Saxara]] vane [[Magriba]] ik Insalax ( Tuat is Jazaira ) is Xadamus ; pu Sudanik va eip ke Taudeni kawoda is yon lentaf is xorabaf warzeks is moavaroga is leltxa ; va folida ik arida ik yona brixa iku lay ke Kano ik wula ikz-. Bata kazara ixam al tuomawepeyer mali francafa kerelera. Moni 1895 va 6000 ir- deblitafa sanelia jontolawesa ba dolexoviel ware anton ruldayar ; va Sonxay saneik ( jontik moekote koe Kabara ) is kuntaxik is Ruma tolzaavik is Peul saneik isu Tuareg isu Magriba is parloesik ke kotafa Lenteafrika ruldayar. Va Bekaya staba lizukafa gaderopafa turestuca nelkon pasuyur. Tuke kruldesuca ke yona madrasa isu nevaxe islamevafa araya koeon tiyir zackafa.
 
NuvelarMoni da1077 moniTumbuktu 1077widava gan tuaregikTuarg se Tumbuktu widavasaneik alnuve zo redurreduyur ; olgalicura va Walata bak 1325 gan MandingikManding sesaneik, ko Tumbuktu va istefo dolexo ke gola ve arbureyer. Ton zolonaf aveg ke islamafaislamevafa araya gan Malia Gongo-Musa ginik widava zo ve artazukayar. Porfeon ve tiyir tantana avidja ke Sonxay toleafo gazaxo. Ba 1591 gan magribikeemmagribik zo ve olgalicuyur, aze inaf andalusaf zeltkirik yo stan gan Djuder vedi titickaweyed ise ve tiyid va xantexanta ke Ruma tolzaavafa sanelia dana bak XVII<sup>-eafa</sup> decemda ve tuvolrupteweyer.
 
Kramon, bat olgalicusikeem stayan ko Sudana gan Djuder is yon taneaf radimiasikeemradimifisik ( pacik se ke Tumbuktu ) va stuvikeemstuvik moekote ruldayar. Inafi aroti isu volugda isu dubiereem isu warkuca isu gruspesuca isu brazareem va islamikeemislamevikeem is grupelikeem isu volgrustasuca vaon nelkon vedi murobayad. Kev sudanaf seltay va tanoya lodawalkedaca inafa walpira ve lazavayar. Folison va yon grupelik se ke Tumbuktu, vertuma ke pacikeem, ede loonloote al jijayar, va enrawara va coba volfakon vegeduyuna gan Manding ginikeemginik is konak Sonxay? askiaik ke Gao co- stayar.
 
Mali 1660 vertuma ware anton erniguyur koe Tumbuktu ware golevgayas va rintayona serinta bak 120 tanda. Remi rekola mali 1660 kali 1750 va 128 vanmiae bat espuwes pacikeem " ''Tedzkiret en-nisian'' " neva dribur : va vertuma mana ota uiveon adalar. Mali monion 1660, kot kalstegesikam se dan en tiyid pirtaf da yoltoesanefa sinblikera koe masdjidamazjida seyolton sanefagu blikerasin zo kaliyir, va rictulamuca anton videyed ede pu Ségou Bambara gazik geeon mwaskis koe geeka culiekayar oke pu Ulmidan tuaregikeem lenteon mwaskis koe lenteka is fereon kerstiaskerestias va Tumbuktu va gamiafiyona webesikigamiaxa sewebexa dodeyed. Mali 1780, Paca vergumvelt en ve griawiskiyir, acum koe Tumbuktu anton ve zavzayar tan vodasi kadi kiblani vanmia Armik gan ont Arma sane ont Bambara? sane ont Macina Peul sane kare felisuca ke ugal wan tiyir.
 
Geltron, tori widava bata rekola ve tiyir tana ke trenafa musuca is copapuca. Bak XIX-eafa decemda, Tuaregikeem taneon ve mupeyer ; azon Tumbuktu zo ve keviduyur wale in is Peulikeem ; wali 1826 is 1846 va widava in ve kereleyer ; dotrakura ve walpiyir, pokaykasa va peulafi kadi is sonxayafi kadi, is jovlesi pu Bekay ceixik va dotafe bowere. Va widava El Xadj Omar ve koilkayar vexe ve zertuyur lhumason va Bekkaya sane. Wale Tuaregikeem is Peulikeem koboda ve trenayar. Bak 01/1894, francik se stan gan Joffre va Tumbuktu ve kereleyed. Va abdifa zolonuca widava mea ve dimtrasiyir. Ba volruptesuca ke Malia, bak 09/1960, wetce kelu ke warzafa soka Bamako zo ve abdualbayar.