Mali 1660 vertuma ware anton erniguyur koe Tumbuktu ware golevgayas va yona rinta bak 120 tanda. Remi rekola mali 1660 kali 1750 va 128 vanmiae bat espuwes pacikeem " ''Tedzkiret en-nisian'' " neva dribur : va vertuma mana ota uiveon adalar. Mali monion 1660, kot kalstegesikam dan en tiyid pirtaf da sanefa blikera koe mazjida yolton gu sin zo kaliyir, va rictulamuca anton videyed ede pu Ségou Bambara gazik geeon mwaskis culiekayar oke pu Ulmidan tuaregikeem lenteon mwaskis is fereon kerestias va Tumbuktu va yona gamiaxa webexa dodeyed. Mali 1780, Paca vergumvelt en griawiskiyir, acum koe Tumbuktu anton tan vodasi kadi kiblani vanmia Armik gan ont Arma sane ont Bambara sane ont Macina Peul sane kare felisuca ke ugal wan tiyir.
Geltron, tori widavamuwidava bata rekola vedi tiyir tana ke trenafa musuca is copapuca. Bak XIX<sup>-eafa</sup> decemda, TuaregikeemTuareg saneikeem taneon ve mupeyer ; azon Tumbuktu zo ve keviduyur walewal in is PeulikeemPeul saneikeem ; wali 1826 is 1846 in va widava in ve kereleyer ; dotrakura ve walpiyir, pokaykasa va peulafi kadi is sonxayafi kadi, is jovlesi pu Bekay ceixik va dotafe bowere. Va widava El Xadj Omar ve koilkayar vexe vevoxe zertuyur lhumasonlyumason va Bekkaya sane. Wale TuaregikeemTuareg issaneikeem Peulikeemisu Peul, koboda vedi trenayar. Bak 01/1894, francik se stan gan Joffre va Tumbuktu ve kereleyed. Va abdifa zolonuca widava mea ve dimtrasiyir. Ba volruptesuca ke Malia, bak 09/1960, wetce kelu ke warzafa soka [[Bamako]] zo ve abdualbayar.
Bulafa gijayoltuca ke telan kazaf widap ke taltefa Sudana al askiyir va ajegotmukot ke jontik taltekaf koyasik se. Bak 1826 Laing koon ve artlapiyir vexevoxe zo ve adjubeyer ; bak 04/1828 [[René Caillié|Caillié]] sanbalemkon ve ugalzeyer aze va pimtaks ve askiyir ; [[Heinrich Barth|Barth]] tenganon gan Bekkaya sane bak 1853 tevaksaton koeon ve bliyir ; bak 1879 Lenz koon ve lakiyir.
