Abdiizva betara

Uumon gu sanelia, conyuta ke abdiizvugalafa frofara va Gabona evlon gu 400 000 tanda kali Azilugal krulded. Noelaf Pigme saneik tid taneaf grupen irubasik koe tawavo ke Gabona. Yestatcabanesik weti mon 7000 tanda inkewed. Runta ke Bantu frofara azon dilizer. Bantu mikra jovleyesa va turodaweso Saxara anamexo weti aluboya decitda va noelafa Gabona weti mon 3000 tanda artlanid. Voldum Pigme sane, Bantu sane tid deblitafe ise varterud. Va azilnyofara mali taneafa voldecitda feliled.

Europafa kolura betara

Viele portugalik ken krimta artlapid ( 1471 ), Orungu mikra isu Mponwe va gola wale reca ke Gabon bost is Lopez evilma kereled. Geeka tir ke turestaxo ke Loango gazaxo. Mali XVII-eafa decemda, nederlandafa tota isu britanafa isu francafa va Gabona gisoktad, seotatason va vapta is loy is wula is biasa inta. Levetirikafa kazara remi toleafu acku ke XVIII-eafa decemda vonewer aze bak XIX-eafa waltodar.

Francafa boniara betara

Franca koe Gabona bak 1843 elupkon inkewer. Libreville bak 1849 gan tunuyayan levetirik zo redur, ise Orungu gazik bak 1862 va rojurebafa biota sugdar. Libreville vanpir zekwa ke divlizesa francafa gaderopa ko istefa Afrika, ton vestara va Ogooué bostxo ( 1875/1878 ) gan Pierre Savorgnan de Brazza. Miledje, abdulanira ke Fanga sane artlanise va bira moni 1890 va jontiki Mpongwe mikraki van krimta malplatir.

Gabona wetce boniaxo bak 1886 zo tadler, aze vanpir ki ke Francafa Witalufa Afrika bak 1910.

Volruptesuca betara

Gabonafe sokasane bak 1958 zo etimar aze bak 1960 tuvolruptesawer. Kali 1967 gan Léon M'Ba zo taneatir. Azon, Omar Bongo va patecta noniskon bower, jontikedje nubegason va bolk dem tanafo pako. Va Franca sayakon tigisa licanon paskaler. Mali 1990, va tunuyasa diotera arpidon bokar : jonpakoeva is warzafa tadlemwa. Omar Bongo bak 1993 az 1998 az 2005 gire zo libur beka jontika aklera al zo askid. Bak 2009 awalker, azen to Ali Bongo nazbeikye korotir.