Exura ke Tambov ( 1920-1921 ) tiyir tana lozolonafa is lodrekirafa tawadayafa exura kev bolcevik vertuma bak Rossiafa Wideytageja. Vintera koe Tambov bowexo is pakon Voronej winka arte le 500 km- male Moskva dilizeyer. Tan nelkaf okilik ke tcumivera tiyir Aleksandr Antonov, i savsaf bewik ke Seltevafo Artowaso Pako, batdume lizor gu Antonovctcina zo yoltayar isen pakoik gu Antonovets.

Izva betara

Exura nope poana kucilodara va olk ( rossiavon prodrazvyorstka ) gan Bolcevik rictaga tozuweyer. Bak 1920 kucilodan kotak koe gola va 27 celemoy pud aldolumolk gu 18 celemoy kalfir. Tawadayik va warzera va olk kle kastayad, grupeson da kotcoba me raweyayana battode di enomayar. Zomera va wiz va aelawalkera milvodayar. Exura ba 19/08/1920 koe Xitrovo widavama tozuweyer lize lizukafa ervolia tazukaweyer, i ervolia yoltkirafa gu faltafa ervolia amidon gu aryona ke Wideytageja. Voldum ayona kusafa ervolia vudimeyesa koe varafa Rossia, faltafa ervolia moe gaderopaf grustaks daykeyer : i moe « Tanara va Kobas Tawadayikeem » koswana gan artowasa selteva. Aba libunyuna koe Tambov va sovietafa rictula tusulayar ise va redura va volruptesa tadlesa koka brudayar. Dere romidun pilkoteem pu tawadayikeem zo gokaxaayar. [1].

Exura ke Tambov tiyir tana lazava platiyisa da Bolcevik gadesik va di Prodrazviorstka talpey gu tel Prodnalog ikaplekuyud. Ba 21/02/1921 azavzare zo riguyur aze koe gola ke Tambov kalion zo amuzeyer.

Ugalay betara

Kusafa ervolia ke Tambov
Exusikafa lospa

Aleksandr Antonov mulaf bewik ke Seltevafo Artowaso Pako va bolcevik berk bak Rossiafa Artowara ke 1917 kazokeveyer aze rwodegayar viele Lenin is bolcevik gadesik va taneafa tawamidurafa zabdura bak 1918 pendeyed. Antonov va konaka dilfura va bolcevik rictaga koe gola ke Tambov bokayar nume vanpiyir tec sanef gradilik tove tawadayikeem. Kevmadan milk tiyid keskotapaf isen yon va Tceka ardial [2] dace koespayad. Bak saneaksat ke 1920, tawadayafa ervolia vas lo 50000 ayik is jontik emdusik va Kerafa Ervolia ruldayar. Bak taneaksat ke 1921, exura ko gola ke Samara isu Saratov isu Tsaritsin isu Astraxan isu Sibiria divlizeyer.

Lent dratcera ke vintera, bolcevik gadesik va « Kotrotifa tuzda ke skusa kotrossiafa avneda ke bolcevik pako ta sulara va tozekuca koe Tambov bowexo » reduyud. Exura gan milk ke Kerafa Ervolia dirgana gan Mixail Tuxatcevski di zo seluyur. Tiyir astirbapafa maneke mon 30000 sayakik zo ektuyud, don konak aptaf blay ke Tceka ardial. Kerafa Ervolia va bulipi is azakedayan impadimak gofaveyer.

Mixail Tuxatcevski is Vladimir Antonov-Ovseyenko va 171-e benplekura evlafa gu 12/07/1921 sugdayad, i va benplekura gewobasa da « aalxo lize tozekik va int preyutad, kan favera va jivatie zo gotronad. Batcoba trumon zo gopatavar enide tierust va aala kostir nume va bettan preyutas aytar »[2]. Razervo mali teveaksat ke 1921 kali tena ke mil ilanacek zo faveyed, rontion benplekunon gan dirgasikeem ke Kerafa Ervolia isu Bolcevik pako [3]. Sanegaks ke lizukafa doevafa fela va vilara va « tozekik » kan jivatie volunt tualiayad [3] [4].

Sovietafa rictaga va peroyo avplekuso pemaxo turunkayad lize icle 50 000 korik zo kobudeyed, i nelkon ayikya is rumeik is guazik don jontik wetce vrulutanik. Awalkereka koe pemaxo va 15% ik 20% aksateon kalfiyir.

Bak taneaksat ke 1921, laumatason va sayakikeem, Antonov va desutera viduyur. Va toloya tawukafa ervolia lajutazukayar, dem 21 vertega ruldasa vas 20 000 ik 50 000 sayakik. Bata ervolia tiyid dreckeyena is grustayana ise va pilkafa sugdeya isu tantazukot dace digiyid. Wori sovietafa rictaga va antonovets milk gu kulak tozekaf blay duvuyud.

Kevmadara bak 1921-e ilanacek adre zo belkesiyir. Antonov bal lasopera zo aytayar. Drasunikaf kotak ke sanelia ke gola ke Tambov gu icle 240 000 korik zo uldiner [3].

Korobik betara

Dere rupec betara

Vuestexeem betara

  • (en) Vladimir Brovkin, Behind the front lines of the civil war: political parties and social movements in Russia, 1918-1922, Princeton University Press, 2015.
  • (en) Robert Conquest, The Harvest of Sorrow: Soviet Collectivization and the Terror-Famine, New York, Oxford University Press, 1986 (ISBN 0-195-04054-6)
  • (en) Hartgrove, J. Dane. The Unknown Civil War in Soviet Russia: A Study of the Green Movement in the Tambov Region 1920-1921, 1981
  • (en) Landis, Erik C. Bandits and Partisans: The Antonov Movement in the Russian Civil War, University of Pittsburgh Press, 2008. 381 p. ISBN 9780822971177, ISBN 0822971178.
  • (fr) Jean-Jacques Marie, La Guerre civile russe 1917-1921 : Armées paysannes, rouges, blanches et vertes, Éd. Autrement, Paris, 2005.
  • (ru) Sennikov, Тамбовское восстание 1918—1921 гг., 2004, Posev, ISBN 5-85824-152-2.
  • (en) Singleton, Seth. The Tambov Revolt (1920-1921), Slavic Review, vol. 25, n°3 (Sept. 1966), pp. 497–512.
  • (fr) Yon askisik, Le Livre noir du communisme, Paris, Ed. Robert Laffont, 1997 (ISBN 2-221-08-204-4)

  1. Robert Conquest, The Harvest of Sorrow: Soviet Collectivization and the Terror-Famine, 1986
  2. 2,0 et 2,1 Yon askisik, Le Livre noir du communisme, 1997
  3. 3,0 3,1 et 3,2 Sennikov, 2004
  4. (fr) Lion Olivier, Des armes maudites pour les sales guerres ? L’emploi des armes chimiques dans les conflits asymétriques, Stratégique, 2009, vol.1, n°93-94-95-96, p.491-531 dene internetxo
Exura ke Tambov
Divatce ke exura
Ugal is xo
Evla 1920-1921
Patecta   Rossia
Debala Tambov bowexo, Penza winka isu Saratov isu Voronej
Korobik
Aleksandr Antonov, Ivan Kolesnikov, Pyotr Tokmakov
betara teza
  Tuveli icde Izvopa