Tamavafa gadakiewega koe Geeafrika

Bat teliz va kot debak bendeyen dene Tamavafa Gadakiewega ke UNESCO koe Geeafrika otular.

Bak 2018, sanoy debak ke Geeafrika tid ke winugafa vexala ke Tamavafa Gadakiewega : 5 arayaf is 4 tuwavaf is 1 aotcaf.

Winugafa vexala betara

     Bat debak bevular iyelaf

  Arayaxo ke Khomani Welmot : 9591 km²
Arayaf debak bendeyen bak 2017 Ludeem : (iii)  (iv)  (v)  (vi)   UNESCO otuk : 1545
Debala : Northern Cape Winka Maneka :   25° 41' 15" G-, 20° 22' 28" R-

Arayaxo ke Khomani jowon ice Namibia is Botswana tigir, valente patecta, dotegalaso vas Kalahari Gemsbok vedeyaf gerd. Bate bixefa divatcepe vas conyuta ke ayafa kerelera mali Raporugal kali resare ruldar, ise gu araya ke Khomani San sane zo gesiar. Bate sane, darekeon alizmonafe, va mobliropa ta lureskara va olgaf gropeem ke blira koe letaxo buneyer. Va aptafa grupera va mikrabliopa voneyer, is va arayura is envara va tamava dikisa va tawavopaf kireem ke anameda. Arayaxo ke Khomani va bliracave feliyise koe gola is asketcayasa va debak remi konaka decitda tcazedar. [1]

  Arayaxo ke Mapungubwe Welmot : 281.69 km²
Arayaf debak bendeyen bak 2003 Ludeem : (ii)  (iii)  (iv)  (v)   UNESCO otuk : 1099
Debala : Limpopo Winka Maneka :   22° 11' 35" G-, 29° 14' 20" R-

Mapungubwe keve lentefa jowa ke Geeafrika kake Zimbabwea is Botswana tigir. To glupaf patectoy dem meila ciaenafa gu aal is abic torestaal is ctakafa cabda aname yootafe aze tice azeka. Uton ice Limpopo bost is Shashe kuksa. Mapungubwe va telo logijafo gazaxo ke geefa Afrika voneyer aze bak XIV-eafa decemda zo jovleyer. Spamafa stabrega wan tid, ke berma is varafa irubaxo anameon, is ke toloyu abdifu kelu. Debak va kevliskaf wiray va yone seltafe is gaderopafe dre remi mon 400 tanda divnedir. [2]

  Arayaxo ke Richtersveld Welmot : 1600 km²
Arayaf debak bendeyen bak 2007 Ludeem : (iv)  (v)   UNESCO otuk : 1265
Debala : Northern Cape Winka Maneka :   28° 36' 00" G-, 17° 12' 14" R-

Videxo ke Richtersveld doda tir welmon ice 1600 km² dem burkafo letaxo lenttalte Geeafrika. To arayaxo tir, i arayaxo dodon digino isu gedino. Nama sane va likon bonolvartesa blirinda koeon blisir, batinde va cadimeaf vierd linveyes remi icle toloya decitda koe geefa Afrika vrutar. To antafo xo tir lize Nama saneik va roburena mona dem kepaita kum gralka wan vegedud. Seg va cadimeafa lamara is baspexo is ugalorafo pemaxo kodoplekur. Vartesik va bucaruxa is arindafa ruxa gidotad isen pofa ewafa prostewa gesiana gu xoeem ke patectoy isu pilkovoyeem nukrulder. [3]

  Robben Ewala Welmot : 4.75 km²
Arayaf debak bendeyen bak 1999 Ludeem : (iii)  (vi)   UNESCO otuk : 916
Debala : Western Cape Winka Maneka :   33° 48' 00" G-, 18° 22' 01" R-

Robben ewala ton flint ok ropexa mu selton merogalpen akolik ok sayakaxo bak konake sare wali XVII-eafa is XX-eafa decemda zo faveyer. Inafa kolna, pilkovon telyona ke XX-eafa decemda, i musapaf flint ke gaderopaf daginik, va koristara is zaaveva gazayasa abdi xultura ke saneroti is nuyuca vrutad. [4]

  Hominina serixoeem ke Geeafrika Welmot : 470 km²
Arayaf debak bendeyen bak 1999 Ludeem : (iii)  (vi)   UNESCO otuk : 915
Debala : Gauteng Winka, Limpopo Winka, North Western Winka Maneka :   24° 09' 32" G-, 29° 10' 37" R-

Taung sposafa serifa oria to moe bat debak bak 1924 zo kosmayar, i katcolk ke Australopithecus africanus katca. Makapan krant koe debak tir dem jontika arula dem conyuta ke ayafa kerelera isu towara weti mon 3.3 celemda. Kotak ke gola vas yona benelaca tentusa va xanta us towara ke ayikeem ruldar. Trasiyini seri va pilkomodara va konak katcolk ke taneaf Hominina ayik al noved, pilkovon va Paranthropus oxi guazafi gu 2.5 ik 4.5 celemda, is va yon wazdeks va tey weti 1.8 ik 1 celemda. [5]

  Fynbos amnaxo Welmot : 5530 km²
Tuwavaf debak bendeyen bak 2004 Ludeem : (ix)  (x)   UNESCO otuk : 1007
Debala : Western Cape Winka, Eastern Cape Winka Maneka :   34° 10' 01" G-, 18° 22' 30" R-

Ruxanendaxo ke Kaapstad gola ( Fynbos amnaxo )
Debak, bendeyen bak 2004 mo vexala dem tamavafa gadakiewega, arte vagetaltexo ke Geeafrika tigir.To tano lozolonafo xo ke sidayafa tamavafa gedruca tir. Kotoraf debak vas konak vedeyaf gerd isu tuwavafo nendaxo isu tuwavafo govitaxo isu sokafo aalxo is yoni meftavafi bostxoki ruldar. Bata pilkovaca va otapa ke lizukafa ruxakatca gesion gu Fynbos amna loplekud, i gu lectatoakirafa moldinda dem ruxa disa va toeem kalvekaf gu lana mediterraneafa lidawicka is gilacagis va giltaf fird, is tisa tanafa gu bato ruxanendaxo ke Kaapstad gola.
[6]

  Vredefort Welmot : 300 km²
Tuwavaf debak bendeyen bak 2005 Ludeem : (viii)   UNESCO otuk : 1162
Debala : Free State Winka, North Western Winka Maneka :   26° 52' G-, 27° 16" R-

Vredefort sfelt arte mon 120 km- getalte Johannesburg tir kaatoes pak ke ramirukafe dre ke lumapafa xiza. Evlon gu 2023 celemda, to losavsafi kocaki mevieli kosmayana moe tawava tir. Disi va lya vas 190 km-, to dere teli logijafi is loon giateyeni. Vredefort sfelt tir vrutas va tela lozolonafa tunuyara va fa mevieli grupena moe winta ; va jontika wintafa apkasa betara nekiyir numen sedme konak opik, lanbana va towara kalbetayad. Sfelt vas zolonapaf vrutaks va sidopafa izva ke winta tadler ise va myodafa runda ta minafa vangrupera va towara ke winta kerelecker. Xizaf ramiruk izvon gu tawava al yordapayad, voxen sidopafa tegira welmon ice winta va griawira ke loa conyuta moe ramirukaf debak al nekir. Acum Vredefort sfelt sotir tanafa tula moe tawava divnedisa va kotorafa sidopafa liota ke kocaki leve bugekwa. [7]

  Barberton Makhonjwa Welmot : 1.13 km²
Tuwavaf debak bendeyen bak 2018 Ludeem : (viii)   UNESCO otuk : 1575
Debala : Mpumalanga Winka Maneka :   25° 58' 26" L-, 31° 00' 50" R-

Barberton Makhonjwa fluvor tigis lenttalte Geeafrika sotir dem Barberton kusapistafa anamba vas 40 %, i dem tana losavsafe sidopafe dre ke minafa winta. Bata kiewega va azaca dem tculkaf pist isu fulteyaf divnedir, i va tela azaca lokiewon nendoyeyena evlon gu 3.25 ik 3.60 felemda is tadlesa vas gedraf drilkaks dem giva icde welmotgropa is ramiruk ke kocaki is tculkuca is diotera ke tazukawera ke tadaveem is anameda ke toza ke bli. [8]

  Isimangaliso Gerd Welmot : 2395.66 km²
Tuwavaf debak bendeyen bak 1999 Ludeem : (vii)  (ix)  (x)   UNESCO otuk : 914
Debala : KwaZulu-Natal Winka Maneka :   27° 50' 20" G-, 32° 33' 00" R-

Elupkafa kuksafa diotera isu birafa isu sukafa moe bat debak va gedrapafe lae al redud, i va lae dem drakxo is abrotcafa bixefa piluda is krimtafo labaxo is uzdaf bolk is weda is abdaxo dem edgarda is eluva. Anamedafa volmiliduca ke gerd, dere gilaumasina gan yona laumayerapa isu krimtafa zivotcara, is inafa tigira koe zeviandaxo wale gebwafa Afrika isu bwafa va inafa burkafa aptafa gedruca is wanuwesa tuaptawera sodived. Bitc dem lae is irubaxoinda va wiray tanaf koe tamava redud. Debak vas irubaxo benelafa tove jontika katca ke laveda tadler, i tove katca ruptesa va abdaxo is meila ke Afrika. [9]

  Maloti-Drakensberg Gerd Welmot : 2428.13 km²
Aotcaf debak bendeyen bak 2000 Ludeem : (i)  (iii)  (vii)  (x)   UNESCO otuk : 985
Debala : KwaZulu-Natal Winka Maneka :   29° 22' 59" G-, 29° 32' 28" R-

Maloti-Drakensberg gerd tir tolvedeyaf gerd dem Drakensberg vedeyaf gerd koe Geeafrika is Sehlathebe vedeyaf gerd koe Lesotoa. Debak va burkafa listuca ton ttisuyafpaf burgif sekol, is yona kadimefa azenta talgukayenafa is cugunaykafa, is moavukafa yootafa migexa, is yona arula isu kiria isu swalot isu drimula koe pist nedir.
Gedruca ke irubaxoeem ke debak va jontika katca ke lizukafa ruxa aldon gu tamava nendar. Debak va dratcena apta dum Kaapstad turci (Gyps coprotheres) is lukastkirafi nikadi (Gypaetus barbatus) emuder. Sehla thebe vedeyaf gerd koe Lesotoa va
Pseudobarbus quathlambae krod dere emuder, i va griawisa kabayinda tanon soblisa koe bat gerd.
Bato burkafo tuwavaxo dere tir dem jontika arula isu buta lize tela lozolonafa is lodekamafa belca dem raporaf lingeks ke Afrika gee Saxara letaxo tigir. Bat lingeks va swavafa blira ke San sane moe bato tawavo mali loon balemoya decitda kaatoed.
[10]

Vuestexa betara