Vindija arula, tigisa koe Xrvatska, tir abdiizvugalaf debak ke Lekeraporugal lize xim ke konak Neandertal olkik zo kosmayad. Tadle ke bata arula tir dem bontapa abrotcafa gu 50 m- is mantafa gu 28 m- is konaklize ontinafa gu loon 10 m-. Ina arte 55 km- male Zagreb ise talte 20 km- male Varaždin tigir. Bak 1974 zo kosmayar isen uldinet da gan Neandertal ayik weti 32000 ik 45000 tanda zo kereleyer. Tan bat Neandertal olkik wetce dalafa klita ke DNA ta Neandertal nastopaf abdumimaks al zo solnarir. Debak va Neandertal ayik az witayik bravayar.

Badavayara betara

Vindija arula tir dem 13 bada evlon gu 150 000 tanda kali rekeugal, besasa va kotak ke Lekeraporugal. Konaka bada tid a conyuta ke ayik ok ayindik. Badeem gesian gu Neandertal ayik kapbure badeem ke witayik en tir solwif.

Taneafa kerelera ke ayindik tid evlon gu 45000 AR tanda. Daykaks ke Vindija arula va konaka bada dem jontikote sulemafa niska tisa ke konak decitoy amidaf katcolk ( ke nelkon arularupol ) kodoplekud. Klaa ke niskaxim ik niskaki va rekola vas loon 150 000 tanda besar. Giva dafuyuna gan sulemaf xim ta exonera va sazda icde banugale lidawicka is irubaxo koe lenttaltexo ke Xratska zo malsaved. Debak taneatomon bak taneafu acku ke XX-eafa decemda az lomanton wali 1974 is 1985 zo joxayar. Jontika rawopafa stabrega isu dunolafa zo kosmayad, don lo ayindik.

  • Spert ke G3 bada ( 38000 ik 45000 AR tanda ) tid dem xim ke Neandertal ayik is divlapuson muka ke Moustier Sare.
  • Spert ke G1 bada ( 32000 ik 34000 AR tanda ) tid dem loon noeltaf Neandertal ayik ise gu Moustier Sare is yona raporafa muka ke Guazaf Lekeraporugal belcon zo gesiad.
  • Ayindik ke F bada ( 31000 ik 28000 AR tanda ) tid gesion gu Aurignac Sare isen sedme aneyasik vas witayik is Neandertal ayik abiceke belcon vektad.
  • Ayindik ke D bada ( vomi 18500 AR tanda, i ke bada lonoeltafa dem ayindik koe arula ) tid gesian gu muka ke Gravette Araya ise tid altoopon witayik.

"Mitochondrial" DNA betara

Bak 2008 aneyasik va tanoy fart ke "mitochondrial" DNA mal niska ke jaday ke tan Neandertal ayik kosmayan koe arula lajusostayad. Mila niska ( yoltkirafa gu Vi-80 ) gu G3 bada zo divbadayar. Rontifa evlara kan olyabeba va evla vas 38 310 AR tanda ( ± 2 130 ) nekiyir. Vayara tiaver da toloy ayindik ( Homo sapiens witik is Neandertal ayik ) kereleyes va Vindija arula en tid amidafa katca.

Milaf fart ke DNA koe Feldhoffer arula ( Germana ) is El Sidrón arula ( valente Espana ) zo kosmayad nume va dofa saneliafa izva wal kotbata gola tiaved.

Bak 2010 Genom Neandertal Abdumimaks al dakter da DNA ke nasta ke Neandertal ayik kotron al zo fartayar nume drunara nediyir da 1% ik 4% ke nasteem ke meafrikaf witayik sotid vey Neandertal.

Ostik sulemaf xim isu ruxaf kosmayan koe Vindija arula is yonara arula ke gola nedid da remi rekokla wali 60000 is 16000 AR tanda, lidawicka koe mila gola tiyir zakodafa. Pilkovon, meka wazderacka va lofedaf sok tozi darefe oprafe cuge ( weti mon 27000 tanda ) awiyir, voldum darefa trakura.

Neandertal ayik altoon amidaf betara

Aptolk ke ayindik ke 3G bada wetce Neandertal ayik nope yuptazuk en zo torigid, voxe va konaka kolma gesion gu altoon witaf europeik vols « gubef » Neandertal ayik dere atoed. Bata kolma tid ticeldustafa tixa lotiguafa is lewalzafa, is gexata lotigafa is lepinafa, is eem dem lentefa talga lonilafa. Numen Neandertal ayik ke Vindija nuve tid ayikinda wali prantaf gubef tazuk az lan lofroxaf tazuk.

Vuestexa betara

Vindija
Kolanixo ke arula
DEBALA
Debala Donja Voća
Xrvatska  
Maneka  46°17′58″ L-, 16°04′14″ R-
KIRA
Ord -
Sidopugal Tortonek
Ayafe sare Moustier Sare
Ontine ke kolanixo 275 m-
Grupene abrotce 50 m-


  Tuveli icde Izvopa