Semyon Dejnyov

Semyon Dejnyov

≈1608-1672

Rossiaf kazakik is vestasik va Sibiria

Semyon Ivanovitc Dejnyov (rossiavon Семён Ива́нович Дежнёв ) tiyir tel taneaf rossiaf vestasik va Sibiria is taneaf europik artlanipis va Bering vedil weti 80 tanda abdi Vitus Bering. Bak 1648 mal Kolima bost keve Arktika welfa kal Anadir bost keve Pacifika welfa totayar. Inafa sega remi mon tanoya decemda kaikion zo drasuyur numen kosmara va vedil wale Asia is Amerika pu Vitus Bering zo gayar ise mbi yoltayar. Tanizva Dejnyov tiyir Pomor saneik, kobliyis moni 1605 rotison koe Veliki Ustyug ok Pinega wida. Moni 1630, wetce sayakik ok unenik ke soka ta sibiriafa zaniga co kselduyur. Koe Tobolsk is Yeniseysk anyustdon kozaniyir aze bak 1639 ko Yakutsk gola lapiyir. Nuve co tiyir dem kazakikafa vertega ke Beketov zabduyus va Yakutsk kene Lena bost bak 1632. Va Yakut saneikya yerumayar aze yuteson va yasak koayka, va direfa barda tiskiyir. Bak 1641 Dejnyov lentronon lapiyir, van kovoa ke Indigirka bost sure kosmayana lize dirganon gan Staduxin kozaniyir. Trasiyison va dik myot isu plabaf patectolik is givayanon gu tigira ke ronef kulaf bost, Staduxin is Yarilo Ziryan va Indigirka bost vatitlapiyid aze va krimta kal Kolima kenolapiyid lize bak 1643 va folkam ( ostrog ) kolnayad. Banugale bato xo tiyir tela loon ronefa jowa ke Rossia. Kolima gola kalion nijuyur tana lokulafa gola ke Sibira isen bak 1647 mon 400 ayik nuve mbi yuteyed. Mali mon 1642, rossiik toz zo givayad da lana Pogitca kuksa konisa va Arktika roneon tigiyir. Inafa gola co tiyir kulafa gu myot is lempolafa wula is dilgavaf kawot. Artlapisa yovara bak 1646 rodjeyer. Diresandon, Fedot Alekseyev dolekik ke Moskva va brinuga grustayar ise va Dejnyov kselduyur. Brinuga va bira artlapiyir voxe nope vaf opruk va Tcuktci dega me rokaiklapiyir nume godimlapiyir. Trutca va brinuga ke Semyon Dejnyov gan Klavdi Lebedev Diresandon ( 1648 ) gin yovayad. Fedot Alekseyev gan toloy ar dolekik zo kevlapiyir, i gan Andreyev is Afstafyev do sinyona pilkafa tota isu ayik. Andreyev va aluboya tota is lo ayik tiskayar. Azon Gerasim Ankudinov do tanoya tota is bar-sanoy ayik va brinuga zokeveyer. Dejnyov va pilkaf dositik kselduyur, dotatason va myot orpon gu bana rekola. Kotak ke lospa tiyir mon decemoye ayikye is tanoya ayikya, i Yakut yerumanikya ke Alekseyev, koyasa kan prostewafa kotc tota. Koyara ke Dejnyov Ba 20/06/1648 ( 30/06/1648 kare warzafa jara ), sin va Srednekolimsk nuve bulud aze va bost kal Arktika Welfa vatitlapiyid. Nuve toloya kotc tota bopelawayed aze inaf moblisik gan patectolik zo aytayad. Toloya ara tota parmon egluyud. Totuk ke Ankudinov belxayar numen moblis drig mo toloya zavzasa tota va int arbureyer. Bak toza ke saneaksat, zivotc duyur numen kotc tota ke Fedot Alekseyev griawiyir. ( Bak 1654, Dejnyov va yerumanikya ke Alekseyev kayestayar. Ina dakteyer da Fedot al mulufteyer isen konak inaf dositik gan Koryak saneik al aytayad isen arak kan totama van megrupeni bali al otceyer ). Totuk ke Dejnyov gan zivotcara zo doliziyir aze lanlize gee Anadir bost tere bopelaweyer. Bocaf 25 ayik koe megrupena coyunta remi sanoya safta krabeyed vieli va artexo ke Anadir artlaniyid. Bam ki ke lospa va bost bak tolsanka vaticlaniyir voxe va mecoba kosmayar. Bak imwugal ke 1649 oku toza ke idulugal, bocaf 12 ayik va totuk kum ezayasa inta vegeduyud aze va Anadir bost vaticlapiyid. Va ruga labuluyud, kallapitison va aala nume trasitison va wivga is tuidulasa inta. Arte mon 320 mile, va fentugalafo pemaxomo vegeduyud konlize mone Anadirsk aze va Anaul blay yuteyed. Tere banlize zo elekayad. Bak 1649, rossiik vatic Kolima bost az Anyuy kuksa zo givayad da koyara tiyir rotisa kal klita ke Pogitca kuksa az Anadir bost. Diretandon Mixail Staduxin is Semyon Motora keno bata joya lapiyid ise laniyid aze va pemaxo ke Dejnyov tere kallapiyid. Sidayafa kelda arse tiyir kiewafa loon dam birafa joya ke Dejnyov numen bana mea di zo favlayar. Dejnyov va konaka tanda ta vestara is yutera va patectolik tiskiyir. Kazakik mal Kolima gola loote artlapiyid. Motora zo aytayar isen Staduxin gelapiyir, latrasitison va Penjina bost. Dejnyov va viaku dem lempol kene artexo ke Anadir bost kosmayar nume va lempolwula vas lo toloy decitor kobedeyer, i va kiewega tciamapafa loon dam konaka myotxa trasiyina koe Anadirsk. Bak 1659 Dejnyov va rictula pu Kurbat Ivanov kosmasik va Baikal uzda deayar. Bak 1662 koe Yakutsk az koe Moskva bak 1664 dem yuteksap tigiyir. Azon kene Olenyok bost isu Vilyuy kozaniyir. Gire bak 1670 va yuteyen culiekap ko Moskva star. Bak tena ke 1672 banlize awalkeyer. Danexa ke brinuga ke Dejnyov bak 1648 Dejnyov do Fedot Alekseyev is Andreyev is Afstafyev koyayar. Voxen rade Dejnyov, mekar okilik ke brinuga mobliyir nume va izva di ronegayar. Dejnyov va ronefa otsa ke Asia al kaiklapir, aze va tana ewala ke Diomed ewaleem rotir al kosidar, aze koo Bering vedil al totayar, aze va Anadir bost al artlapir aze va folkam ke Anadirsk al zabdur. Balemoya ke peroya tota abdi Bering vedil al bopelawed aze totuk ke Ankudinov koe vedil oku poke al zo vilar. Batcoba sugdalar da anton toloya tota va vedil kaiklapiyid. Rotir totuk ke Alekseyev va Kamtcatka co kosidayar. Luxe totuk ke Dejnyov, lan aptacik jontikedeje trakuyud da in va amerikafa krimta rotir co artlapiyir lize rossiafo boniaxo co zo zabduyur, i boniaxo kaaneyataso moni 1820-e sanda. Kosmara is warzafa kosmara Mali icle 1575 lan europaf tawavopik va tigira ke Anyan vedil wale Atlantika Welfa isu Pacifika guzekayad. Taneaf taltekaf liwot nedis va vedil wale Asia is Amerika nutir tel ke Giacomo Gastaldi bak 1562. Jontik liwotopik kali Bering di ksudayad. Klita nuve co tir remgrupeks va Marco Polo voxen mek valdig va mana rieta slamer. Dejnyov tiyir olutaf ok riwe ise va zolonuca ke intafa kotaskira ape me al vofayar. Tirodon va Alaska me artlapiyir, meie ruyeyer da meka sidafa za lenteon is geeon me tigiyir, meie do grupera ke tawavopaf grupelik di dolunteyer. Dere meviele espuyur da va otsa ke Asia al kosmayar. Dejnyov va munesteks koe Yakutsk az Moskva iskeyer, voxen batcoba di zo afanayar, tirodon kiren inafa birafa joya tiyir askiputon mefavlafa. Remi direfa per-san-aluboya tanda, konak gojaf siatos ke izva ke Dejnyov koe Sibiria priduyud. Taneaf liwot va Sibiria tid elimansaf neke va nuyafa darka wale Arktika Welfa isu Pacifika nunedid. Abic va Dejnyov aflad. Nederlandaf koyasik gu lana Oprafa Evilma rone Asia nuve zo givayad. Bering al gildeyer da lan rossiik mal Lena bost kal Kamtcatka al totayad. Bak 1728 va vedil kolapiyir numen va kosmara di mbi gayar. Bak 1736, Gerhardt Friedrich Müller va munesteks ke Dejnyov koe savseluxaxak ke Yakutsk numen konaki ki ke izva ko Europa toz zo grupeyed. Bak 1758 va Nachrichten von Seereisen nega piskuyur numen izva ke Dejnyov di zo amuzepeyer. Bak 1890 Oglobin va konakar loplekuf valdig kosmayar. Iltrakura va zalor ke Dejnyov Mali icle 1777 konak aptacik va izva ke Dejnyov iltrakuyud. Kiren : Dik is folinsin valdig ; Kali Adolf Erik Nordenskjöld bak 1878, metan va warzafa askira va mil zalor ke Dejnyov tcedeyer ( anyustoya yovara wali 1649 is 1787 dilizeyed; voxen ape grupet da 1648 tiyir burkon opriskafa tanda ) ; Isen valdig anton bazeyed da Dejnyov va evilma ke arktikafa krimta al kaiklapiyir aze al bopelaweyer aze gee Anadir bost al krabeyer. Soe lo aptacik nuve dotrakud nume ruyed da izva ke Dejnyov tir rofolickina. Brudira Jakaxed koe Tcukotka gola is ceda ke Bering Bira is boniaxo kene Amur bost is Dejnyov Evilma loon ronefa ke Asia, gu Dejnyov zo yoltayad. Bak 1898 Ronefa Evilma ke Asia winugon gu Dejnyov Evilma amidon zo yoltayar isen cugexapa dem raporafa java is azilaf bitej vamoe bira ta namira va vestasik zo renzayar.

Semyon Dejnyov  Koblira  ≈ 1608,  ? Veliki Ustyug ( Rossia )  Awalkera  1672,  Moskva, Rossia  Vedeyot  Rossia    Eba  Kazakik is vestasik va Sibiria   Vestaxo  Bering vedil, Kolima, Anadir bost   Tuveli icde Izvopa  Cugexa brudisa va Dejnyov moe Dejnyov evilma Cugexa brudisa va Dejnyov, pinta